Hiện tượng Force Sell thường được bắt gặp trong các hoạt động giao dịch cổ phiếu, khi đó khách hàng không thể quyết định được lựa chọn của mình và rơi vào thế bị động. Tuy nhìn đơn giản nhưng điều này xảy ra với nhiều trader cùng một lúc sẽ mang đến hậu quả nghiêm trọng đối với lĩnh vực chứng khoán. Vậy Force Sell là gì? Nguyên lý hoạt động ra sao? Có hình thức nào khắc phục hay không? Bài viết dưới đây của traderforex sẽ cung cấp câu trả lời cho bạn.
Force Sell là gì?
Force Sell hay còn được gọi là Foreced Selling, dịch sang nghĩa tiếng Việt là thanh lý bắt buộc. Hiểu đơn giản hơn, khách hàng đang rơi vào trạng thái tài khoản của họ có mức ký quỹ giảm xuống thấp nhất dựa trên quy tắc của công ty chứng khoán.
Khi tài khoản của nhà đầu tư bị Force Sell sẽ nhận được thông báo ngay. Trong trường hợp sau 3 ngày mà bạn không thể nâng mức tỷ lệ ký quỹ của tài khoản thì công ty chứng khoán (CTCK) sẽ tiến hành Call Margin.
Lúc đó, chủ tài khoản sẽ không còn toàn bộ quyền quyết định việc quản lý rủi ro cổ phiếu thay vào đó công ty chứng khoán sẽ thanh lý bắt buộc, có thể là bán giải chấp cổ phiếu trong tài khoản bị Force Sell để đảm bảo được mức an toàn.

Ví dụ minh họa:
Toàn bộ tài sản của một khách hàng A là 7 tỷ đồng.
A mua cổ phiếu FPT có giá trị 14.7 tỷ (hiện tại giá trị cổ phiếu của FPT là 73.500 đồng, lượng giao dịch mua vào là 200.000 cổ phiếu).
A tiến hành vay ký quỹ 7.7 tỷ đồng, mức giải quyết là 30% và mức duy trì là 35%.
Đến 3 tháng sau, giá trị cổ phiếu ở mức 57.500 đồng nên tổng tài sản đang là 11.5 tỷ đồng. Số tiền ký quỹ là 7,7 tỷ đồng thì số vốn ban đầu là chủ tài khoản còn là 3.8 tỷ đồng.
Lúc này, tỷ lệ ký quỹ trên tài khoản là 1.8/11.5 = 33% < 35%, tài khoản của bạn đang ở mức duy trì, bạn sẽ bị công ty chứng khoán Call Margin.
Trong trường hợp giá trị cổ phiếu đang ở ngưỡng 54.500 đồng thì toàn bộ tài sản là 10.9 tỷ đồng, số vốn ban đầu chỉ còn 3.2 tỷ đồng.
Như vậy, tỷ lệ ký quỹ sẽ ở mức 3.2/10.9 = 29% < 30% thì tài khoản của nhà đầu tư cần phải thanh lý bắt buộc.
Để tránh được trạng thái Force Sell thì yêu cầu A gửi tiền thêm vào tài khoản, số tiền ấy có thể là 2 tỷ đồng và tỷ lệ ký quỹ sẽ tăng lên khoảng 40% quay trở về mức duy trì.
Khi nào xuất hiện hiện tượng Force Selling?
Như chúng tôi đã đề cập phía trên bạn cũng nắm được Force Sell là gì thì điều bạn cần quan tâm đến nữa đó là khi nào xảy ra hiện tượng này. Từ ví dụ trên cũng thấy được thanh lý bắt buộc thường xuất hiện khi tỷ lệ ký quỹ vượt qua ngưỡng giải quyết (được cung cấp bởi công ty chứng khoán). Điều làm cho tỷ lệ ký quỹ giảm xuống là do mức giá cổ phiếu giảm trong khi trader đi vay Margin lúc mua cổ phiếu.
Trong vòng 3 ngày khách hàng cần phải gửi thêm tiền vào tài khoản để giúp tỷ lệ ký quỹ quay trở lại mức vạch an toàn, không thực hiện công ty chứng khoán sẽ Foreced Selling tài khoản của bạn.
Cách vận hành của hiện tượng Force Sell như thế nào?
Hầu hết các nhà đầu tư sẽ tiến hành vay Margin khi mức giá cổ phiếu giảm sâu. Khi đó, công ty chứng khoán sẽ bán đi các cổ phiếu của trader ở lần giao dịch tiếp theo, điều này nhằm giúp tỷ lệ ký quỹ của người dùng được an toàn.
Thông qua tỷ lệ Margin Ratio của tài khoản, khi đó hệ thống sẽ tiến hành dựa trên nguyên lý dưới đây:
- Trong trường hợp tỷ lệ ký quỹ lớn hơn hay bằng mức duy trì thì tài khoản của bạn được an toàn, ổn định.
- Nếu mức duy trì lớn hơn tỷ lệ ký quỹ và lớn hơn hoặc bằng mức xử lý bắt buộc thì tài khoản của khách hàng sẽ bị Margin Call.
- Trong trường hợp tỷ lệ ký quỹ nhỏ hơn mức xử lý bắt buộc thì tài khoản của khách hàng đang bị Force Sell.
Trong đó:
- Mức ký quỹ ban đầu là 100%.
- Mức duy trì là 80%.
- Mức xử lý bắt buộc là 70%.
Tỷ lệ ký quỹ bằng tài sản ròng chia cho toàn bộ tài sản của ký quỹ.
Sự khác nhau giữa Call Margin và Force Sell là gì?
Force Sell (bán giải chấp) và Call Margin (lệnh gọi ký quỹ) là hai khái niệm quan trọng trong giao dịch chứng khoán, đặc biệt khi nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy tài chính. Dưới đây là sự khác biệt giữa hai khái niệm này:
Đặc điểm | Call Margin | Force Sell |
Thời điểm xảy ra | Khi tỷ lệ ký quỹ < ngưỡng cảnh báo nhưng > ngưỡng giải chấp | Khi tỷ lệ ký quỹ <= ngưỡng giải chấp |
Hành động | Thông báo nhà đầu tư bổ sung vốn hoặc bán bớt cổ phiếu | Tự động bán cổ phiếu trong tài khoản của nhà đầu tư |
Mục đích | Duy trì tỷ lệ ký quỹ ở mức an toàn, tránh bán giải chấp | Bảo vệ công ty chứng khoán, đảm bảo thu hồi khoản vay và tỷ lệ ký quỹ an toàn |
Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa Call Margin và Force Sell giúp nhà đầu tư quản lý rủi ro hiệu quả hơn khi sử dụng đòn bẩy tài chính trong giao dịch chứng khoán.
Những tác động của Force Sell đối với thị trường chứng khoán
Ngay lúc này, thị trường đang đối mặt với nhiều đợt giảm điểm sâu, lực cầu không còn mạnh mẽ và hiện tượng Foreced Selling sẽ làm cho thị trường chứng khoán ngày càng có xu hướng giảm xuống đấy. Các CTCK cài đặt khung giờ thanh toán bắt buộc tự động từ 10 giờ đến 11 giờ và 14 giờ, cũng có nhiều nơi giải quyết Call Margin ngay khi khớp lệnh ATO.
Lãi suất ngân hàng càng tăng, các biến động quốc tế như chính sách tiền tệ FED, những mã cổ phiếu không có tính thanh khoản tốt sẽ được thanh lý để củng cố cho các mã khác. Từ đó, xuất hiện Call Margin chéo và Force Sell chéo. Mỗi mã cổ phiếu rơi vào trường hợp này sẽ làm cho 1 đến 2 mã cổ phiếu khác cũng bị Force Sell chéo, sau đó lan rộng ra nhiều mã khác. Đây cũng là khởi nguồn cho hoạt động bán tháo với quy mô lớn, làm cho chỉ số nhanh chóng phá vỡ, thị trường trở nên mất kiểm soát.
Các tác động của Force Sell đối với các nhà đầu tư
Khi xảy ra Force Selling, cổ phiếu của nhà đầu tư bị công ty chứng khoán tự động bán ra để giảm rủi ro, thường mà không có sự đồng ý trước. Điều này không chỉ khiến nhà đầu tư mất quyền kiểm soát danh mục đầu tư mà còn có thể dẫn đến tổn thất tài sản lớn khi cổ phiếu bị bán ở mức giá thấp hơn kỳ vọng. Vậy Force Sell ảnh hưởng như thế nào đến chiến lược đầu tư và tâm lý của nhà đầu tư?
Tổn thất tài sản do bán tháo cổ phiếu
Như các bạn cũng đã biết, Force Sell xuất hiện khi giá trị tài sản giảm sâu và các nhà đầu tư cần phải nhanh chóng bán đi tài sản ở mức giá thấp. Việc này làm cho khách hàng mất đi lợi nhuận mong muốn, thậm chí là thua lỗ nghiêm trọng. Dễ thấy nhất khi tài sản bán ra ở thời điểm mức giá tối thiểu hay thị trường phục hồi ngay. Làm cho các nhà đầu tư không thể chờ đợi đến khi mức giá có dấu hiệu tăng trưởng trở lại.
Không thể kiểm soát tài sản và kế hoạch đầu tư
Khi bán đi tài sản, khách hàng sẽ không thể quản lý được nguồn vốn cũng như thực hiện đúng kế hoạch ban đầu. Chẳng hạn, một nhà đầu tư tham gia giao dịch cổ phiếu với kế hoạch đầu tư dài hạn, tuy nhiên buộc họ phải bán đi tài sản vì không đủ điều kiện về mức ký quỹ hay tín dụng. Từ đó, ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu và chiến lược của nhà đầu tư.
Tạo áp lực tài chính và rơi vào vòng xoáy nợ
Thanh lý bắt buộc làm tài sản ròng của trader giảm đi đáng kể, đẩy nhà đầu tư vào vòng xoáy nợ nần hay các vấn đề liên quan đến tính thanh khoản. Một số tình huống nếu nhà đầu tư không thể đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về bổ sung ký quỹ, buộc họ phải đi vay hay bán tài sản để giải quyết vấn đề. Hoạt động này làm cho tài chính không ổn định và tạo thêm nhiều áp lực về khoản vay.
Tác động đến tâm lý và khả năng rủi ro càng lớn trong tương lai
Hiện tượng Force Sell còn tạo ra nhiều áp lực trong tâm lý của nhà giao dịch, làm cho họ mất đi tự tin ban đầu và cảm giác thiếu chắc chắn trong các quyết định. Bên cạnh đó, không hoàn thành việc bảo vệ tài sản sẽ làm cho nhà đầu tư có hành động quá kích như bán tháo tài sản, không dám đầu tư vào các sản phẩm tốt với rủi ro cao dù cho mang lại lợi nhuận lớn.
Ảnh hưởng rộng lớn trên thị trường
Khi Force Sell làm cho nhà đầu tư bán đi lượng lớn tài sản khiến mức giá trên thị trường giảm xuống, tác động đến nhiều khách hàng khác. Càng trở nên tồi tệ hơn trong những lần giảm điểm mạnh trên thị trường, nhiều trader đổ xô nhau bán tháo sẽ tạo ra hiện tượng phản ứng dây chuyền giảm giá mạnh mẽ với độ bao phủ cao.
Làm tăng phí giao dịch và tái đầu tư
Force Sell cũng làm cho phí giao dịch tăng cao vì trader bán tháo tài sản trong trường hợp không thuận lợi, điều này tạo ra nhiều thử thách nếu nhà đầu tư muốn tái đầu tư. Khi tài sản đã được bán ra, thì khi mua lại ở giá ổn định sẽ tốn kém hơn rất nhiều, làm ảnh hưởng đến hiệu suất chung của trader.
Phương pháp tránh Force Sell tốt nhất
Để có thể ngăn chặn được hiện tượng Force Sell xảy ra với bản thân, thì nhà đầu tư cần thường xuyên theo dõi tỷ lệ ký quỹ trong tài khoản khi thị trường có biến động.
Trước khi lựa chọn đầu tư vào một mã cổ phiếu nào đi chăng nữa, bạn cần tìm hiểu, phân tích và thực hiện đúng quy định. Nên ưu tiên lựa chọn các cổ phiếu dễ tăng giá để hạn chế được Force Sell.
Ví dụ, trader có thể tiến hành quy trình đầu tư sau đây: Trước tiên xác định thời điểm trên thị trường, hãy phân bổ tài sản phù hợp, sau đó xây dựng danh mục đầu tư tiềm năng, nên phân tích và đánh giá chi tiết các tổ chức phát hành cổ phiếu. Kế tiếp, sử dụng những kỹ thuật phân tích chứng khoán và tiến hành giao dịch. Bạn cũng cần chú ý rằng phải đưa ra các cách thức quản lý rủi ro cho danh mục đầu tư để hạn chế thua lỗ lớn.
Tốt nhất, bạn nên áp dụng Margin ở mức trung bình giúp tài khoản được bảo vệ an toàn, tránh các trường hợp khi cổ phiếu hay thị trường biến động thì vẫn tránh được hiện tượng Call Margin. Khi nhận thấy thị trường có xu hướng tăng thì áp dụng Margin lúc này là tốt nhất, trong trường hợp thị trường giảm hoặc ngang thì không nên dùng đến. Nên sử dụng Margin với những sản phẩm có tính thanh khoản cao.
Cũng không quá bất ngờ khi Force Sell không nằm trong kiểm soát của trader, vậy nên hãy tìm kiếm cách thức giải quyết để tránh thua lỗ. Chẳng hạn như Isolated Margin – cách thức ký quỹ riêng với từng cổ phiếu, nếu một mã cổ phiếu đang ở ngưỡng xử lý thì mã đó phải được thanh lý và sẽ không tác động đến tài khoản của bạn.
Nhìn chung, hiện tượng Force Sell là một trong các yếu tố gây nên những rủi ro đối với tài khoản trader, có thể làm mất hết tất cả số tiền kiếm được trong thời gian dài, Vì thế, hãy thiết lập kế hoạch quản lý rủi ro cụ thể, tỉnh táo xử lý các vấn đề.
>> Xem thêm: Nguyên nhân khủng hoảng kinh tế 2008 – Sự thật về bong bóng bất động s
Như vậy, toàn bộ nội dung trên của traderforex cũng giúp các bạn hiểu được Force Sell là gì và hiện tượng này hoạt động ra sao. Từ nội dung trên bạn cũng nắm được các phương thức ngăn chặn Force Sell xảy ra với bản thân, hãy thận trọng và tìm hiểu thật kỹ các mã cổ phiếu khi tham gia thị trường chứng khoán.
>> Xem thêm: Làm thế nào cá voi crypto ảnh hưởng đến biến động thị trường?
Tôi là Lê Võ Trọng Tú, một Trader Full Time với đam mê phân tích và nhiệt huyết với những con số. Hãy kết nối và chia sẻ cùng chúng tôi – TraderForex. Tôi không hứa sẽ giúp bạn “giàu nhanh”, nhưng tôi sẽ cung cấp cho bạn những “công cụ” để tạo đà phát triển tốt nhất có thể.