FUD là gì mà các nhà đầu tư dù lâu năm cũng phải ám ảnh vì không thể lúc nào cũng tránh được hiệu ứng này? Hiểu một cách đơn giản FUD chính là một hội chứng tâm lý tiêu cực và có thể gây ra những ảnh hưởng rất lớn đến nhà đầu tư trong quá trình giao dịch. Hãy cùng bài viết này tìm hiểu về khái niệm FUD là gì và các cách để nhà đầu tư tránh được hiệu ứng FUD trong quá trình đầu tư vào lĩnh vực tài chính.
Khái niệm FUD trong đầu tư tài chính
FUD là gì?
FUD là viết tắt của các từ tiếng Anh Fear – Uncertainty – Doubt, được dùng để chỉ tâm lý sợ hãi, do dự và nghi ngờ của một nhà đầu tư khi đang tham gia giao dịch trong thị trường tài chính. Khi đã dính vào FUD, nhà đầu tư có cảm giác thấp thỏm, lo lắng, bồn chồn,… mà khi đó nếu không kiểm soát tốt được tâm lý sẽ rất dễ đưa ra các quyết định sai lầm làm tổn thất nặng nề cho tài khoản. FUD diễn ra sẽ kèm theo các đợt bán tháo ngay sau đó.
Hiệu ứng tâm lý FUD không phải tự nhiên hình thành trong quá trình giao dịch, mà đó là một chiến thuật cạnh tranh thông qua việc truyền bá những thông tin nhiễu, dễ gây hiểu lầm hay thông tin sai sự thật với mục đích gây ra tâm lý sợ hãi và hoang mang khiến các nhà đầu tư đưa ra những quyết định sai lầm. Từ đó mang về lợi ích cho những người đã tung tin.
Bên cạnh các lĩnh vực đầu tư tài chính, chiến thuật thao túng tâm lý này vẫn được sử dụng phổ biến trong các lĩnh vực khác như kinh doanh, chính trị, marketing,…
Người nào đã tạo ra FUD?
FUD được ví như là một chiến thuật tung hỏa mù của những FUDer (người đã gây ra tâm lý hoang mang trên thị trường) hay các KOLs (người có sức ảnh hưởng) với mục đích trục lợi. Họ là những tổ chức/cá nhân có tầm ảnh hưởng rất lớn trong giới truyền thông và thậm chí có khả năng nắm quyền kiểm soát thị trường. Nhờ vào quyền lực của mình, họ đã tạo ra tác động đến các nhà đầu tư một cách nhiều nhất có thể.
Bên cạnh đó, một số chuyên gia tư vấn tài chính hay các nhà đầu tư cũng đã tham gia tạo FUD bằng cách đã lập ra những cộng đồng riêng, dự đoán thị trường và đọc lệnh.
FUDer sử dụng đội ngũ có năng lực chuyên môn cao để tác động đến tâm lý của những nhà đầu tư khác thông qua việc cố ý lan truyền các tin tức giả trong cộng đồng để gieo nỗi hoang mang, sợ hãi cho đám đông. Từ đó, nếu không giữ vững tâm lý, các nhà đầu tư có thể mất đi sự sáng suốt và nhanh chóng đưa ra các quyết định thiếu tính chính xác mà sau đó các FUDer mới chính là người được hưởng lợi sau cùng.
Hội chứng FUD được sử dụng để trục lợi như thế nào?
Ngay khi FUD được tung ra trên thị trường, các nhà đầu tư, đặc biệt là những người mới gia nhập chưa có nhiều kinh nghiệm hoặc các nhà đầu tư dựa trên tin tức sẽ dễ dàng rơi vào tâm lý sợ hãi, hoang mang và không ổn định. Từ đó, họ nhanh chóng đưa ra các quyết định thiếu suy nghĩ cẩn trọng như mua bán không có kế hoạch, hùa theo đám đông bán vội thiếu lý trí. Sau đó, chính các FUDer/KOLs sẽ là người thực hiện hành động mua gom mạnh.
Hội chứng tâm lý FUD thường sẽ khiến các nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm phạm vào sai lầm “bán đáy”. Các trường hợp thường xảy ra ở những dự án/công ty mới có giá coin/giá chứng khoán nhỏ, dễ bị thao túng hoặc hay gọi là “dễ lái”.
Có thể nói rằng, lòng tham và sự sợ hãi chính là 2 thứ có khả năng chi phối mạnh mẽ nhất vào tâm lý con người. Hiểu rõ được bản chất này, những cá nhân, tổ chức sử dụng hội chứng FUD nhưng là chiến thuật tinh vi với mục đích thao túng thị trường. Khi muốn hạ giá thị trường, bọn chúng thông qua các chiến lược truyền thông phát tán các tin tức nhiễu, tiêu cực để gieo nỗi nghi ngờ vào trị giá cổ phiếu hoặc đồng coin mà những nhà đầu tư mục tiêu đang sở hữu. Điều này làm cho các đợt bán tháo xảy ra khiến cho giá cổ phiếu giảm mạnh.
Khi muốn đẩy giá thị trường tăng lên, chúng sẽ tung ra các thông tin tích cực với mục đích mời chào những đối tượng mục tiêu vào trong hội nhóm của họ, tham gia các buổi hội thảo và vẽ nên những công nghệ mới, những kênh đầu tư tiềm năng. Sau đó, chúng để các “chim mồi” rơi vào tâm lý sợ bỏ lỡ (FOMO) dẫn dắt họ chen nhau mua hàng và đồng thời đẩy giá lên cao để kích thích lòng tham của con người. Khi thị trường đến trạng thái tích cực nhất, những cá mập này sẽ bắt đầu thực hiện xả hàng để chốt lời.
Biểu hiện của người mắc hội chứng FUD là gì?
Thông thường những nhà đầu tư bị mắc hội chứng FUD là những người có ít kinh nghiệm giao dịch trên thị trường hoặc là người thiếu kiến thức trong lĩnh vực này.
Những người mắc hội chứng FUD hay bị FUD thao túng thường sẽ có các biểu hiện sau đây:
- Tinh thần không ổn định, dễ rơi vào tình trạng nôn nóng trong quá trình giao dịch.
- Không thật sự tỉnh táo để tuân thủ các nguyên tắc hay chiến lược đề ra từ đầu.
- Luôn trong tình trạng FOMO khi thực hiện ra lệnh.
- Quá trình giao dịch khó khăn, tâm lý thường có cảm giác bị giày vò, bồn chồn, khó chịu.
Trường hợp mắc hội chứng FUD trong đầu tư chứng khoán
Hiện nay thị trường tiền điện tử đang luôn là một miếng mồi ngon cho ai đang muốn làm giàu từ nguồn tiền nhàn rỗi của mình. Có thể nhìn thấy rằng, mỗi ngày những nhà đầu tư đều thấy rất nhiều loại tiền mã hóa tăng lên một cách chóng mặt hay thậm chí là đi thẳng lên chỉ trong vài ngày hoặc vài giờ. Các thông tin được lan truyền khắp mạng xã hội và cả trong thực tế, chúng ta dễ dàng bắt gặp mọi người bàn tán về loại tiền điện tử ở mọi nơi, mọi lúc. Điều này sẽ kích thích vào sự tò mò, ham muốn làm giàu và tâm lý sợ bỏ lỡ cơ hội của nhiều người. Từ đó, các người này tiến hành đặt lệnh mua một cách nhanh chóng mà không thông qua các bước phân tích kỹ thuật cẩn thận.
Khi đó, chỉ với một vài thông tin giả được lan truyền, các nhà đầu tư này dường như ngay lập tức sẽ chạy theo. Nhờ đó mà các tổ chức/cá nhân đứng sau FUD sẽ trục lợi đạt được mục đích của mình.
Trong thị trường chứng khoán, FUD có thể được bắt đầu từ một vài tin tức tiêu cực trên mạng xã hội về doanh nghiệp, tập đoàn mà bạn đang sở hữu cổ phiếu. Khi đó, nếu chưa thật sự vững vàng về tâm lý và kinh nghiệm, các nhà đầu tư sẽ rơi vào trạng thái hoang mang và bán tháo cổ phiếu đang sở hữu. Lúc này chính là điều kiện tốt nhất để cá mập mua lại cổ phiếu số lượng lớn với mức giá rẻ.
Điển hình là sự kiện của ngân hàng EIB vào năm 2022. Khi các thông tin tiêu cực lan truyền trong truyền thông, những nhà đầu tư chưa có nhiều kinh nghiệm vội vã bán tháo cổ phiếu, thậm chí diễn ra trong nhiều ngày và gây ra hiện tượng “trắng bên mua”. Giá cổ phiếu có sự giảm mạnh từ cuối tháng 10/2022 cho đến tháng 11/2022 mới bắt đầu có dấu hiệu phục hồi và tăng trưởng trở lại. Đây chính là dấu hiệu của hội chứng FUD.
Một số cách để vượt qua tâm lý FUD trong đầu tư tài chính
Khi đã hiểu được FUD là gì thì việc tránh FUD là một điều quan trọng mà bất kỳ ai cũng cần phải biết để tiền không rơi vào tay của người khác. Để có thể trở thành một nhà đầu tư thông minh, bạn cần ghi nhớ những nguyên tắc sau:
Hiểu rõ về thị trường đầu tư
Tương tự với việc nhận diện FUD, hiểu rõ về thị trường cũng là cách giúp nhà đầu tư giữ tâm lý kiên định và vững vàng trong mọi quyết định giao dịch của mình. Tuy nhiên, trên thực tế đây cũng là nguyên tắc khó thực hiện nhất bởi vì cho dù là các nhà đầu tư lâu năm, có nhiều kinh nghiệm cũng không thể khẳng định về mức độ hiểu rõ 100% về thị trường.
Tuy nhiên, là một nhà đầu tư điều cơ bản mà bạn cần biết là dù cho thị trường đầu tư nào với mỗi khung giờ đều tồn tại rất nhiều cơ hội để tham gia đầu tư. Do đó, nếu như thấy đồng coin hay mã chứng khoán đang trong thời gian tăng hoặc giảm quá mức, thì hãy cảnh giác đầu tiên. Không được vào lệnh ngay lập tức, hãy để bản thân ở “ngoài cuộc chơi”, quan sát và chờ đợi những tín hiệu rõ ràng hơn từ thị trường để có thể đưa ra các quyết định ra lệnh ở vị thế an toàn nhất.
Xác định rõ phong cách đầu tư
Việc xác định được phong cách đầu tư của chính mình một cách rõ ràng là một nguyên tắc cốt lõi mà bất kỳ nhà đầu tư nào cũng nên làm được.
Phong cách đầu tư phản ánh quan điểm và thói quen giao dịch của nhà đầu tư. Việc đình hình một phong cách nhất quán từ những ngày đầu sẽ là một nền tảng vững chắc và an toàn trong đầu tư. Các Traders cần phải xác định rõ phong cách bạn muốn theo đuổi là dài, trung hay ngắn hạn để có thể đưa ra các quyết định sáng suốt mà không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi FUD.
Nếu nhà đầu tư theo phong cách đầu tư ngắn hạn thì việc thực hiện các hành động theo làn sóng FOMO có thể giúp họ mang về lợi nhuận một cách nhanh chóng. Ngược lại, làn sóng FOMO được tạo ra bởi FUD sẽ mang đến những kết quả tiêu cực.
Xác định mục tiêu phát triển một cách dài hạn và vững chắc
Hãy luôn nhớ rằng “Kiên trì chính là chìa khóa của thành công” – nguyên tắc này luôn đúng đối với đầu tư tài chính. Để có thể đạt được thành công đòi hỏi rất lớn vào tính kiên định, ý chí và sự tin tưởng vào bản thân mình, lòng kiên trì không thay đổi. Sự quyết tâm chính là quyết tố then chốt nhất quyết định thành bại của các nhà đầu tư khi tham gia vào thị trường.
Một khi bạn đã xác định bước chân vào thế giới đầu tư, điều bạn cần làm đầu tiên chính là lập ra mục tiêu phát triển theo hướng dài hạn và vững chắc. Hãy luôn kiên trì với mục tiêu của mình, khi đó bạn mới có thể mang lại thành công và tồn tại lâu dài.
Dừng lỗ đúng lúc
Trước bất kỳ một giao dịch nào trên thị trường, nhà đầu tư cần phải xác định điểm vào lệnh, điểm bán ra chốt lời hay quan trọng nhất là điểm cắt lỗ Stop Loss là bao nhiêu. Đây là một trong các nguyên tắc quan trọng nhất trong việc quản trị giao dịch.
Nếu như bạn đã lỡ rơi vào trạng thái FOMO và đu đỉnh thì đừng hoảng hốt mà hãy nhanh chóng sửa sai ngay kịp thời bằng cách dừng lỗ để có thể bảo tồn vốn của mình. Hãy luôn nhớ rằng, trong đầu tư tài chính, điều quan trọng nhất là phải bảo vệ được nguồn vốn của mình bởi vì còn vốn thì bạn mới có thể tiếp tục đầu tư được.
Quản lý vốn hợp lý
Quản lý được nguồn vốn tốt sẽ giúp nhà đầu tư duy trì được khoản lợi nhuận ổn định (thông thường đến từ lợi nhuận đầu tư dài và trung hạn), thông qua đó mà FUD không thể tác động được tâm lý giao dịch của bạn.
Thêm vào đó, việc quản trị nguồn vốn và phân phối chúng một cách hiệu quả sẽ giúp nhà đầu tư giảm thiểu được rủi ro do hội chứng FUD gây ra.
Giải đáp thắc mắc xung quanh FUD
Có phải FUD đều là thông tin giả không?
Không có điều gì tuyệt đối và không phải tất cả các thông tin gây ra FUD đều là thông tin giả. Trong một vài trường hợp các thông tin khách quan có thể ảnh hưởng đến thị trường như: dịch bệnh, thiên tai, suy thoái, hiện tượng thiên nga đen, hồ sơ Pandora,…
Do đó, nhà đầu tư cần trang bị kỹ năng lọc thông tin để phân biệt được đâu là thông tin giả và đâu là thông tin thật để có thể có chiến lược đầu tư phù hợp.
Có chiến thuật nào để khắc phục hội chứng FUD không?
Để có thể khắc chế FUD, nhà đầu tư có thể áp dụng chiến thuật trong đầu tư dài hạn. Cụ thể là nhà đầu tư sẽ nắm giữ một số lượng coin/cổ phiếu của công ty/tập đoàn trong thời gian dài. Dù cho thị trường có biến động lên hay xuống đều không ảnh hưởng được kế hoạch nắm giữ của chính bạn.
Khi FUD đã xảy ra, bạn không nên vội vàng bán tháo theo đám đông mà vẫn nên kiên trì tuân theo kế hoạch dài hạn của mình. Điều này sẽ giúp được bạn thoát khỏi sự tác động của FUD và nắm quyền chủ động trong các cuộc chơi tài chính.
Giữa FUD và FOMO có mối quan hệ nào không?
Nhìn chung, FOMO và FUD đều là các chiến thuật điều hướng tâm lý đám đông của tổ chức hay cá nhân nào đó. Chúng sẽ tạo ra các biến động trên thị trường tài chính với mục đích giúp các cá nhân và tổ chức này thu về lợi nhuận.
Tuy nhiên, giữa FUD và FOMO có hướng đi, cách làm và thậm chí là mục đích không giống nhau. FOMO được tạo ra nhằm khiến đám đông có niềm tin vào các cổ phiếu, đồng coin,… có tiềm năng lớn. Theo đó, chỉ cần mua vào thì nhà đầu tư sẽ thu về lợi nhuận khủng. Mục đích của FOMO chính là đẩy giá lên cao.
Ngược lại FUD gieo rắc vào cảm giác hoang mang, sợ hãi, khiến các nhà đầu tư luôn trong trạng thái muốn bán tháo tài khoản của mình. Mục đích chính của FUD là hạ giá trị.
Tóm lại, thông qua FUD và FOMO, các cá nhân và tổ chức (cá mập) đều có thể thao túng biến động giá trên thị trường tài chính và thu lợi nhuận về cho mình.
Bài viết trên đã cung cấp các thông tin liên quan đến FUD là gì. Đây chính là hội chứng gây ám ảnh rất nhiều nhà đầu tư dù cho có thời gian giao dịch trên thị trường lâu hay dài hạn. Do đó, trong mọi quyết định giao dịch đều cần phải cẩn thận suy xét, không được hùa theo tâm lý đám đông. Chúc bạn có những quyết định chính xác và thành công.
Xem thêm:
Có nên vận dụng hiệu ứng mỏ neo trong đầu tư được hay không?
Vì sao lại xuất hiện hiệu ứng cuối tuần (Weekend Effect)?
Tôi là Lê Võ Trọng Tú, một Trader Full Time với đam mê phân tích và nhiệt huyết với những con số. Hãy kết nối và chia sẻ cùng chúng tôi – TraderForex. Tôi không hứa sẽ giúp bạn “giàu nhanh”, nhưng tôi sẽ cung cấp cho bạn những “công cụ” để tạo đà phát triển tốt nhất có thể.
